صفحه اصلی > آموزشی : ایردراپ چیست؟ بررسی روش های توزیع ارز دیجیتال رایگان

ایردراپ چیست؟ بررسی روش های توزیع ارز دیجیتال رایگان

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که بدون هیچ سرمایه‌گذاری اولیه‌ای، ارز دیجیتال به دست آورید؟ در دنیای پویای کریپتو، روش‌های مختلفی برای کسب درآمد وجود دارد، اما یکی از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین آن‌ها «ایردراپ» (Airdrop) است. ایردراپ یک استراتژی بازاریابی است که در آن، یک پروژه جدید، توکن‌های خود را به صورت رایگان در میان تعداد زیادی از کاربران توزیع می‌کند تا آگاهی از برند خود را افزایش داده و یک جامعه اولیه تشکیل دهد.

در این راهنمای جامع، ما به صورت قدم به قدم شما را با تمام زوایای دنیای ایردراپ‌ها آشنا خواهیم کرد. از پاسخ به سوال اصلی «ایردراپ چیست؟» و بررسی اهداف آن گرفته تا معرفی انواع مختلف ایردراپ، آموزش عملی شرکت در آن‌ها، و از همه مهم‌تر، نکات کلیدی برای شناسایی پروژه‌های معتبر و دوری از کلاهبرداری‌ها. با ما همراه باشید تا یاد بگیرید چگونه از این فرصت هیجان‌انگیز برای دریافت ارز دیجیتال رایگان استفاده کنید.

ایردراپ چیست؟

ایردراپ به توزیع رایگان یا کم‌هزینه‌ی توکن‌ها و ارزهای دیجیتال بین کاربران گفته می‌شود. هدف از ایردراپ معمولاً معرفی پروژه، افزایش آگاهی برند یا جذب کاربر جدید است. کاربران با انجام کارهایی ساده مثل عضویت در شبکه‌های اجتماعی یا نگهداری یک رمزارز مشخص، این توکن‌ها را دریافت می‌کنند. ایردراپ را مانند دریافت یک نمونه رایگان از یک محصول جدید در یک فروشگاه بزرگ تصور کنید. یک شرکت برای اینکه محصول جدیدش را به مردم معرفی کند، نمونه‌های رایگان آن را در میان مشتریان توزیع می‌کند به این امید که آن‌ها از محصول خوششان بیاید، درباره آن صحبت کنند و در آینده به مشتریان وفادار تبدیل شوند. در دنیای کریپتو، ایردراپ دقیقاً همین کار را انجام می‌دهد؛ یک پروژه جدید، توکن‌های خود را به صورت توکن رایگان در کیف پول کاربران توزیع می‌کند.

این فرآیند، یک استراتژی بازاریابی بسیار هوشمندانه است. پروژه‌ها با این کار نه تنها محصول (توکن) خود را به دست هزاران کاربر بالقوه می‌رسانند، بلکه یک جامعه اولیه و پرشور نیز پیرامون خود ایجاد می‌کنند. هدف نهایی، افزایش آگاهی و ایجاد هیجان در بازار است، بدون اینکه کاربران نیاز به پرداخت هیچ هزینه‌ای داشته باشند. در واقع، شما با مشارکت یا صرف زمان، به دیده شدن آن پروژه کمک می‌کنید و در ازای آن پاداش می‌گیرید.

هدف از برگزاری ایردراپ چیست؟

شاید این سوال برایتان پیش بیاید که چرا یک پروژه باید ارز دیجیتال خود را که دارای ارزش است، به صورت رایگان توزیع کند؟ پاسخ در قدرت بازاریابی و جامعه‌سازی نهفته است. ایردراپ‌ها ابزارهای بسیار قدرتمندی برای دستیابی به اهداف استراتژیک مختلف هستند و صرفاً یک هدیه رایگان محسوب نمی‌شوند. در واقع، این یک معامله دو طرفه است که هم برای پروژه و هم برای کاربران شرکت‌کننده، مزایای قابل توجهی به همراه دارد.

/> alt=”” width=”980″ height=”552″ />

مهم‌ترین هدف از برگزاری ایردراپ، ایجاد آگاهی و هیجان پیرامون یک پروژه جدید است. در یک بازار پر از رقابت، جلب توجه کاربران بسیار دشوار است و ایردراپ به عنوان یک روش بازاریابی ویروسی عمل می‌کند که می‌تواند به سرعت نام یک پروژه را بر سر زبان‌ها بیندازد. علاوه بر این، ایردراپ به توزیع عادلانه توکن‌ها در میان تعداد زیادی از کاربران کمک کرده و از تمرکز قدرت در دست عده‌ای معدود جلوگیری می‌کند و در نهایت، با پاداش دادن به کاربران اولیه و وفادار، یک جامعه‌سازی قوی و پایدار را از همان ابتدا شکل می‌دهد.

فرآیند ایردراپ از نگاه فنی چگونه صورت می‌گیرد؟

شاید به نظر برسد که توزیع رایگان توکن در میان هزاران کیف پول یک فرآیند جادویی است، اما در واقع، تمام مراحل آن بر پایه تکنولوژی بلاک چین و قراردادهای هوشمند استوار است. ایردراپ یک فرآیند فنی و برنامه‌ریزی‌شده است که با دقت توسط تیم پروژه اجرا می‌شود. این فرآیند معمولاً شامل شناسایی کاربران واجد شرایط، تعیین مقدار توکن برای هر کاربر و در نهایت، توزیع امن و خودکار این توکن‌ها از طریق یک قرارداد هوشمند می‌شود.

همه چیز با گرفتن یک اسنپ‌شات (Snapshot) یا عکس فوری از وضعیت یک بلاک چین در یک تاریخ و ساعت مشخص شروع می‌شود. پروژه با این کار، لیستی از تمام آدرس‌های کیف پولی که معیارهای از پیش تعیین‌شده را دارند (مثلاً هولد کردن یک توکن خاص یا تعامل با یک برنامه)، تهیه می‌کند. این لیست، فهرست نهایی دریافت‌کنندگان ایردراپ خواهد بود و تضمین می‌کند که توکن‌ها فقط به دست کاربران واجد شرایط می‌رسند.

پس از تهیه لیست، تیم پروژه یک قرارداد هوشمند می‌نویسد که وظیفه توزیع توکن‌ها را بر عهده دارد. در روز ایردراپ، کاربران واجد شرایط می‌توانند کیف پول خود را به وب‌سایت رسمی پروژه متصل کرده و با اجرای یک تراکنش کوچک، توکن‌های خود را مطالبه یا کلیم  کنند. این قرارداد هوشمند به صورت خودکار، آدرس کاربر را با لیست اسنپ‌شات چک کرده و در صورت تایید، مقدار مشخصی از توکن‌های جدید را به کیف پول او منتقل می‌کند.

انواع ایردراپ ارز دیجیتال کدامند؟

پروژه‌های مختلف بر اساس اهداف بازاریابی و جامعه‌سازی خود، ایردراپ‌ها را در مدل‌های گوناگونی اجرا می‌کنند. هر نوع ایردراپ، شرایط و معیارهای خاص خود را برای واجد شرایط شدن کاربران دارد. درک تفاوت‌های این مدل‌ها به شما کمک می‌کند تا استراتژی خود را برای شرکت در آن‌ها بهتر تنظیم کرده و شانس خود را برای دریافت توکن‌های رایگان افزایش دهید. برخی از ایردراپ‌ها تنها به حضور شما نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر نیازمند فعالیت یا نگهداری توکن‌های خاصی هستند.

در ادامه، به معرفی و بررسی رایج‌ترین انواع ایردراپ در دنیای ارز دیجیتال می‌پردازیم. آشنایی با این دسته‌بندی‌ها به شما دید بهتری نسبت به اکوسیستم می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا ایردراپ‌هایی را پیدا کنید که با میزان فعالیت و دارایی‌های شما بیشترین هماهنگی را دارند. هر کدام از این روش‌ها با هدف جذب گروه خاصی از کاربران طراحی شده‌اند و شناخت آن‌ها، کلید موفقیت در دنیای «شکار ایردراپ» است.

ایردراپ استاندارد (Standard Airdrop)

این ساده‌ترین نوع ایردراپ است. در این مدل، کاربران تنها با ثبت‌نام در یک وب‌سایت، خبرنامه یا دنبال کردن صفحات پروژه در شبکه‌های اجتماعی و ثبت آدرس کیف پول خود، واجد شرایط دریافت توکن می‌شوند. هدف اصلی در ایردراپ استاندارد، جمع‌آوری یک جامعه اولیه و افزایش تعداد دنبال‌کنندگان است و معمولاً نیاز به هیچ سرمایه‌گذاری یا فعالیت پیچیده‌ای از سوی کاربر ندارد و بهترین گزینه برای افراد کاملاً مبتدی محسوب می‌شود.

ایردراپ جایزه‌ای (Bounty Airdrop)

در این نوع ایردراپ، کاربران برای دریافت توکن باید وظایف یا «تسک‌های» مشخصی را انجام دهند. این وظایف معمولاً شامل فعالیت‌های بازاریابی مانند بازنشر (Retweet) یک پست در توییتر، عضویت در گروه تلگرام یا دیسکورد، دعوت از دوستان یا ساخت محتوا درباره پروژه است. ایردراپ جایزه‌ای به دنبال مشارکت فعال کاربران است و معمولاً پاداش آن نسبت به ایردراپ استاندارد، بیشتر است، زیرا نیازمند صرف زمان و تلاش بیشتری از سوی کاربر است.

ایردراپ هولدرها (Holder Airdrop)

این نوع ایردراپ به کاربرانی تعلق می‌گیرد که در یک تاریخ مشخص، مقدار معینی از یک ارز دیجیتال دیگر (معمولاً ارز بومی همان بلاک چین مانند اتریوم) را در کیف پول خود نگهداری یا «هولد» کرده‌اند. پروژه با گرفتن یک اسنپ‌شات (Snapshot) از بلاک چین، تمام کیف پول‌های واجد شرایط را شناسایی کرده و توکن‌های جدید را به آن‌ها تخصیص می‌دهد. این روش، راهی برای پاداش دادن به اعضای فعال و سرمایه‌گذاران یک اکوسیستم خاص است.

ایردراپ انحصاری (Exclusive Airdrop)

این نوع ایردراپ، همانطور که از نامش پیداست، به گروه خاص و محدودی از کاربران تعلق می‌گیرد. این افراد معمولاً کاربران وفادار، مشارکت‌کنندگان اولیه در یک پروژه، اعضای قدیمی یک جامعه کاربری یا شرکت‌کنندگان در یک رویداد خاص هستند. ایردراپ انحصاری راهی برای قدردانی از وفاداری و حمایت‌های بلندمدت است و اغلب پاداش‌های بسیار ارزشمندی را به همراه دارد، زیرا هدف آن حفظ و تشویق مهم‌ترین اعضای جامعه پروژه است.

جعبه ابزار شکارچی ایردراپ: قبل از شروع به چه چیزهایی نیاز دارید؟

قبل از اینکه وارد دنیای هیجان‌انگیز ایردراپ‌ها شوید و شروع به انجام تسک‌ها کنید، باید ابزارهای لازم را آماده کنید. داشتن یک «جعبه ابزار» کامل و آماده، فرآیند شرکت در ایردراپ‌ها را برای شما بسیار ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند و به شما اجازه می‌دهد تا روی پیدا کردن پروژه‌های خوب تمرکز کنید. این پیش‌نیازها معمولاً ساده و در دسترس هستند، اما داشتن آن‌ها برای هر «شکارچی ایردراپ» ضروری است.

آماده کردن این ابزارها، اولین قدم شما برای ورود به این حوزه است و به شما کمک می‌کند تا با آمادگی کامل، فرصت‌های ارزشمند را از دست ندهید. در ادامه، لیستی از مهم‌ترین ابزارهایی که برای شروع فعالیت در دنیای ایردراپ به آن‌ها نیاز خواهید داشت را بررسی می‌کنیم. اطمینان حاصل کنید که تمام این موارد را قبل از شروع، آماده کرده‌اید تا با مشکلی مواجه نشوید.

کیف پول ارز دیجیتال غیر امانی (Non-custodial Wallet)

مهم‌ترین ابزار شما، یک کیف پول غیرامانی است که کنترل کامل کلیدهای خصوصی آن در اختیار خودتان باشد. اکثر پروژه‌ها توکن‌های ایردراپ را به این نوع کیف پول‌ها ارسال می‌کنند. کیف پول‌های محبوبی مانند متامسک (MetaMask) به صورت افزونه مرورگر و تراست ولت (Trust Wallet) به صورت اپلیکیشن موبایل، بهترین گزینه‌ها برای شروع هستند زیرا از طیف گسترده‌ای از شبکه‌ها و توکن‌ها پشتیبانی می‌کنند.

جهت آشنایی کامل با انواع کیف پول های دیجیتال، مقاله کیف پول ارز دیجیتال را مطالعه کنید. این مقاله راهنمای بسیار مناسبی جهت انتخاب یک کیف پول مناسب برای ذخیره سازی دارایی های شما است.

حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی

بسیاری از ایردراپ‌ها برای افزایش آگاهی و جامعه‌سازی، از شما می‌خواهند تا آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کرده یا مطالبشان را به اشتراک بگذارید. بنابراین، داشتن حساب‌های کاربری فعال در توییتر (X)، دیسکورد (Discord) و تلگرام (Telegram) برای شرکت در اکثر کمپین‌های ایردراپ کاملاً ضروری است. این پلتفرم‌ها، کانال‌های اصلی ارتباطی پروژه‌ها با جامعه خود هستند.

مقداری ارز دیجیتال برای کارمزد (Gas Fee)

هرچند خود توکن‌های ایردراپ رایگان هستند، اما برای انجام برخی فعالیت‌ها مانند «کلیم کردن» (Claim) توکن‌ها یا تعامل با شبکه‌های تست‌نت، شما نیاز به پرداخت هزینه تراکنش یا «کارمزد شبکه» دارید. به همین دلیل، توصیه می‌شود همیشه مقداری از ارز بومی شبکه‌ای که روی آن فعالیت می‌کنید (معمولاً اتریوم (ETH)) را به عنوان سرمایه اولیه برای پرداخت این کارمزدها در کیف پول خود داشته باشید.

ابزار تغییر آی‌پی (اختیاری اما مفید)

متاسفانه برخی از پروژه‌ها و پلتفرم‌ها به دلیل تحریم‌ها، دسترسی کاربران با آی‌پی ایران را محدود می‌کنند. برای دور زدن این محدودیت‌ها و اطمینان از اینکه می‌توانید در تمام ایردراپ‌های بین‌المللی شرکت کنید، استفاده از یک ابزار تغییر آی‌پی (VPN) معتبر و باکیفیت می‌تواند بسیار مفید و گاهی ضروری باشد. این کار به شما کمک می‌کند تا بدون هیچ مانعی در این اکوسیستم جهانی فعالیت کنید.

چگونه در ایردراپ‌ها شرکت کنیم؟ (راهنمای قدم به قدم)

اکنون که با مفاهیم پایه و ابزارهای لازم آشنا شدید، زمان آن رسیده است که وارد میدان شوید و به صورت عملی در ایردراپ‌ها شرکت کنید. این فرآیند ممکن است در ابتدا کمی پیچیده به نظر برسد، اما با دنبال کردن یک مسیر مشخص و تکرار آن، به زودی به یک روتین ساده برای شما تبدیل خواهد شد. به یاد داشته باشید که کلید موفقیت در این راه، صبر، دقت و فعالیت مداوم است.

موفقیت در شکار ایردراپ نیازمند یک استراتژی مشخص است. شما باید بدانید که چگونه پروژه‌های پرپتانسیل را پیدا کنید، چه فعالیت‌هایی را برای واجد شرایط شدن انجام دهید و در نهایت، چگونه پاداش خود را با امنیت کامل دریافت کنید. در ادامه، ما این مسیر را به چهار قدم اصلی و قابل فهم تقسیم کرده‌ایم تا شما بتوانید با اطمینان کامل، اولین تجربه خود را در دنیای ایردراپ‌ها آغاز کنید و شانس خود را برای دریافت ارز دیجیتال رایگان امتحان کنید.

قدم اول: پیدا کردن پروژه‌های خوب که احتمال ایردراپ دارند

اولین و مهم‌ترین قدم، شناسایی پروژه‌های جدید و نوآورانه‌ای است که هنوز توکن خود را عرضه نکرده‌اند. این پروژه‌ها معمولاً در مراحل اولیه توسعه (مانند تست‌نت) قرار دارند و برای جذب کاربران اولیه، احتمال برگزاری ایردراپ در آینده برای آن‌ها بسیار بالاست. برای پیدا کردن این پروژه‌ها می‌توانید از پلتفرم‌های تخصصی ایردراپ، شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و عضویت در جوامع کاربری فعال در دیسکورد و تلگرام استفاده کنید.

قدم دوم: فعالیت در پروژه مدنظر برای واجد شرایط شدن

پس از انتخاب یک پروژه، باید به یک کاربر فعال در اکوسیستم آن تبدیل شوید. این فعالیت‌ها بسته به نوع پروژه متفاوت است اما معمولاً شامل مواردی مانند کار با نسخه آزمایشی (تست‌نت) پلتفرم، انجام تراکنش، سواپ کردن توکن‌ها، تامین نقدینگی یا حتی مشارکت در رای‌گیری‌های حاکمیتی می‌شود. هدف این است که شما به عنوان یک کاربر واقعی و اولیه که به رشد پروژه کمک کرده است، توسط تیم پروژه شناسایی شوید.

تثبیت قدم دوم: فعالیت در شبکه آزمایشی (Testnet)

بسیاری از پروژه‌های جدید، قبل از راه‌اندازی نسخه اصلی خود، یک نسخه آزمایشی به نام تست‌نت (Testnet) را در اختیار عموم قرار می‌دهند. تست‌نت یک کپی از بلاک چین اصلی است که در آن از توکن‌های آزمایشی و بدون ارزش واقعی استفاده می‌شود. هدف از این کار، تست و عیب‌یابی پلتفرم توسط کاربران واقعی، قبل از عرضه رسمی است. پروژه‌ها معمولاً به کاربرانی که در این مرحله به آن‌ها کمک کرده و در تست‌نت فعال بوده‌اند، به عنوان پاداش، ایردراپ اهدا می‌کنند. فعالیت در تست‌نت می‌تواند شامل کارهایی مانند دریافت توکن‌های تستی از faucet، انجام سواپ، تامین نقدینگی و گزارش باگ‌ها باشد.

قدم سوم: پیگیری اخبار و اطلاعیه‌های رسمی

در حین فعالیت، باید به طور مداوم اخبار و اطلاعیه‌های رسمی پروژه را از طریق کانال‌های معتبر آن (توییتر، دیسکورد و وب‌سایت رسمی) دنبال کنید. تیم پروژه معمولاً تاریخ اسنپ‌شات (Snapshot) و شرایط دقیق واجد شرایط شدن را از این طریق اعلام می‌کند. هوشیاری در این مرحله بسیار مهم است تا هیچ اطلاعیه کلیدی را از دست ندهید و مراقب اخبار جعلی و کلاهبرداری‌ها نیز باشید.

قدم چهارم: مطالبه (Claim) کردن توکن‌ها

پس از اعلام رسمی ایردراپ، معمولاً یک وب‌سایت یا پلتفرم مشخص برای مطالبه توکن‌ها معرفی می‌شود. در این مرحله، شما باید کیف پول خود را که با آن در پروژه فعالیت کرده‌اید، به این وب‌سایت متصل کنید. پلتفرم به صورت خودکار واجد شرایط بودن شما را بررسی کرده و در صورت تایید، به شما اجازه می‌دهد تا با پرداخت مقداری کارمزد شبکه، توکن‌های خود را «کلیم» کرده و به کیف پول خود منتقل کنید.

بهترین سایت‌ها برای پیدا کردن ایردراپ

پیدا کردن پروژه‌های پرپتانسیل به صورت دستی می‌تواند زمان‌بر و دشوار باشد. خوشبختانه، پلتفرم‌های آنلاینی به نام «تجمیع‌کننده ایردراپ» (Airdrop Aggregators) وجود دارند که این فرآیند را برای شما بسیار ساده‌تر می‌کنند. این وب‌سایت‌ها مانند یک داشبورد مرکزی عمل کرده و کمپین‌ها و تسک‌های مختلف از پروژه‌های گوناگون را در یک مکان واحد جمع‌آوری می‌کنند. استفاده از این پلتفرم‌ها به شما کمک می‌کند تا به راحتی فرصت‌های جدید را کشف کرده، در آن‌ها شرکت کنید و فعالیت‌های خود را پیگیری نمایید.

این پلتفرم‌ها نه تنها به عنوان منبعی برای یافتن ایردراپ عمل می‌کنند، بلکه با ایجاد یک پروفایل آنچین برای شما، تمام فعالیت‌هایتان در شبکه‌های مختلف را ثبت می‌کنند. این سابقه فعالیت (On-chain History) می‌تواند در آینده شانس شما را برای واجد شرایط شدن در ایردراپ‌های انحصاری افزایش دهد. در ادامه، به معرفی چند مورد از محبوب‌ترین و معتبرترین پلتفرم‌ها در این حوزه می‌پردازیم که هر شکارچی ایردراپ باید با آن‌ها آشنا باشد.

Galxe (گلکسی)

گلکسی (که قبلاً با نام Project Galaxy شناخته می‌شد) یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین پلتفرم‌ها برای ساخت جوامع وب ۳.۰ و اجرای کمپین‌های وفاداری است. پروژه‌های بی‌شماری از این پلتفرم برای ایجاد تسک‌های مختلف (مانند دنبال کردن در توییتر، بازدید از وب‌سایت و…) و پاداش دادن به کاربران با NFTهای اختصاصی یا امتیاز (Points) استفاده می‌کنند. داشتن یک پروفایل فعال در Galxe و جمع‌آوری امتیازها، یکی از راه‌های اصلی برای نشان دادن فعالیت خود در اکوسیستم و واجد شرایط شدن برای ایردراپ‌های آینده است.

Layer3 (لِیِر تری)

لِیِر تری (Layer3) یک پلتفرم تعاملی دیگر است که با گیمیفای کردن فرآیند یادگیری و مشارکت در وب ۳.۰، کاربران را به انجام «کوئست» (Quest) یا ماموریت‌های مختلف تشویق می‌کند. این ماموریت‌ها معمولاً شامل تعامل مستقیم با پروتکل‌های دیفای، سواپ کردن توکن‌ها در یک شبکه آزمایشی یا مینت کردن یک NFT است. تکمیل این کوئست‌ها نه تنها دانش شما را افزایش می‌دهد، بلکه با ثبت تراکنش‌های متعدد در کیف پولتان، شانس شما را برای دریافت ایردراپ از پروژه‌هایی که با آن‌ها تعامل داشته‌اید، به شدت بالا می‌برد.

مطلب مرتبط: دیفای چیست؟

QuestN (کوئست‌اِن)

کوئست‌اِن (QuestN) یکی دیگر از پلتفرم‌های پیشرو در زمینه بازاریابی و رشد جامعه برای پروژه‌های وب ۳.۰ است. این پلتفرم به پروژه‌ها اجازه می‌دهد تا کمپین‌ها و ماموریت‌های متنوعی را برای کاربران طراحی کنند و در ازای انجام آن‌ها، پاداش‌هایی مانند توکن، NFT یا جایگاه در لیست سفید (Whitelist) ارائه دهند. QuestN با پشتیبانی از شبکه‌های بلاکچینی متعدد و ارائه ابزارهای تحلیلی، به یک رقیب جدی برای پلتفرم‌های مشابه تبدیل شده و فرصت‌های زیادی را برای شکارچیان ایردراپ فراهم می‌کند.

DappRadar

دپ‌ریدار (DappRadar) فراتر از یک پلتفرم ماموریت، یک ابزار تحلیلی و «اپ استور» برای دنیای وب ۳.۰ است که به شما اجازه می‌دهد برنامه‌های غیرمتمرکز را بر اساس معیارهای مختلف مانند تعداد کاربران فعال و حجم تراکنش‌ها رصد کنید. این پلتفرم به تازگی یک بخش اختصاصی برای ایردراپ‌ها راه‌اندازی کرده است که در آن، لیستی از ایردراپ‌های تاییدشده و بالقوه را به همراه راهنمای شرکت در آن‌ها ارائه می‌دهد. استفاده از DappRadar به شما کمک می‌کند تا پروژه‌های ترند و پرطرفدار را شناسایی کنید.

Airdrops.io

این وب‌سایت یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین agregators یا تجمیع‌کننده‌های ایردراپ است. Airdrops.io مانند یک تقویم یا دایرکتوری جامع عمل کرده و لیستی از ایردراپ‌های در حال برگزاری، آینده و حتی گذشته را به کاربران نمایش می‌دهد. این پلتفرم با ارائه اطلاعات دقیق در مورد شرایط شرکت، تاریخ‌ها و لینک‌های رسمی، یک منبع بسیار خوب برای پیدا کردن فرصت‌های جدید است و به دلیل تمرکز بر راستی‌آزمایی کمپین‌ها، از امنیت نسبتاً خوبی برخوردار است.

پروژه‌های دارای پتانسیل ایردراپ در سال ۲۰۲۵ (لیست مورد انتظار)

یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های شکار ایردراپ، شناسایی و فعالیت در پروژه‌هایی است که هنوز توکن رسمی خود را عرضه نکرده‌اند. این پروژه‌ها که اغلب از فناوری‌های پیشرفته‌ای برخوردارند و سرمایه‌های کلانی جذب کرده‌اند، به احتمال زیاد در آینده برای پاداش دادن به کاربران اولیه و توزیع حاکمیت شبکه، یک ایردراپ بزرگ برگزار خواهند کرد. فعالیت در این پروژه‌ها در مراحل اولیه، شانس شما را برای دریافت پاداش‌های ارزشمند به شدت افزایش می‌دهد.

در ادامه، لیستی از بهترین پروژه‌هایی که در حال حاضر (سال ۲۰۲۵) توکن ندارند و جامعه کریپتو انتظار ایردراپ از آن‌ها را دارد، معرفی می‌کنیم. به یاد داشته باشید که این لیست صرفاً بر اساس گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌های موجود در بازار است و هیچ تضمینی برای برگزاری ایردراپ از سوی این پروژه‌ها وجود ندارد. با این حال، تعامل با این پلتفرم‌ها می‌تواند یک استراتژی هوشمندانه برای قرار گرفتن در لیست دریافت‌کنندگان احتمالی باشد.

ایردراپ Monad

موناد (Monad) یکی از پر سر و صداترین پروژه‌های لایه اول جدید است که با هدف حل مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم و در عین حال، حفظ سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM) ساخته شده است. نوآوری اصلی این پروژه، استفاده از «اجرای موازی» (Parallel Execution) است که به شبکه اجازه می‌دهد چندین تراکنش را به صورت همزمان پردازش کند و به سرعت خارق‌العاده‌ای تا ۱۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه دست یابد.

این پروژه که با جذب سرمایه ۲۲۵ میلیون دلاری توجهات زیادی را به خود جلب کرده، به دلیل پتانسیل فنی بسیار بالا برای بهبود سرعت و کارایی برنامه‌های غیرمتمرکز، به عنوان یکی از اصلی‌ترین کاندیداها برای یک ایردراپ بزرگ در آینده شناخته می‌شود.

ایردراپ Farcaster

فارکستر (Farcaster) یک پروتکل شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که با هدف بازگرداندن کنترل داده‌ها و هویت دیجیتال به کاربران ساخته شده است. این پروژه که توسط مدیران سابق کوین‌بیس (Coinbase) بنیان‌گذاری شده، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا اپلیکیشن‌های اجتماعی متنوعی را بر بستر آن ایجاد کنند که معروف‌ترین آن‌ها Warpcast است. با رشد روزافزون علاقه به پلتفرم‌های SocialFi و وب ۳.۰ و همچنین جذب سرمایه ۳۰ میلیون دلاری از سرمایه‌گذاران بزرگ، بسیاری از کاربران فعال در این اکوسیستم منتظر یک ایردراپ احتمالی برای توزیع توکن حاکمیتی و پاداش به مشارکت‌کنندگان اولیه هستند.

ایردراپ Soneium

سونیوم (Soneium) یکی از پروژه‌های بسیار مورد توجه است که توسط غول فناوری و سرگرمی، یعنی سونی (Sony)، با همکاری شرکت Startale Labs توسعه داده شده است. این پروژه یک بلاکچین لایه دوم بر بستر اتریوم است که با هدف ادغام دنیای وب ۳.۰ با خدمات روزمره اینترنتی (وب ۲.۰) ساخته شده است. سونیوم با تمرکز ویژه بر حوزه‌هایی مانند گیمینگ، سرگرمی و حمایت از تولیدکنندگان محتوا، به دنبال ایجاد یک اکوسیستم مقیاس‌پذیر و کاربر پسند است.

با توجه به حمایت یک شرکت بزرگ مانند سونی و فعالیت‌های گسترده در شبکه آزمایشی (Testnet)، جامعه کریپتو انتظار یک ایردراپ بزرگ را برای توزیع توکن حاکمیتی و جذب کاربران به این اکوسیستم جدید دارد.

ایردراپ Lens Protocol

لنز پروتکل (Lens Protocol) یکی از پیشگامان و مهم‌ترین پروژه‌ها در حوزه شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز (SocialFi) است که توسط تیم توسعه‌دهنده پروتکل معروف Aave ساخته شده است. این پروژه که بر روی بلاکچین پالیگان (Polygon) بنا شده، به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از NFT ها، مالکیت کامل پروفایل، محتوا و ارتباطات اجتماعی خود را در اختیار داشته باشند. با توجه به جایگاه کلیدی این پروژه در اکوسیستم وب ۳.۰ و همچنین راه‌اندازی شبکه اصلی Lens Chain، جامعه کریپتو به شدت منتظر ایردراپ توکن حاکمیتی LENS$ است تا به کاربران اولیه و فعالان این شبکه اجتماعی پاداش دهد.

تست‌نت Nexus

نکسوس (Nexus) یک پروژه لایه اول بسیار مورد توجه است که با هدف ایجاد یک «ابَر کامپیوتر غیرمتمرکز» برای تامین قدرت محاسباتی برنامه‌های هوش مصنوعی (AI) و وب ۳.۰ ساخته شده است. این پروژه که با جذب سرمایه‌ ۲۵ میلیون دلاری از سرمایه‌گذاران بزرگ، توجهات زیادی را به خود جلب کرده، از فناوری پیشرفته zkVM (ماشین مجازی دانش-صفر) برای پردازش سریع و قابل تایید تراکنش‌ها استفاده می‌کند.

تیم نکسوس به صورت رسمی یک کمپین امتیازدهی در شبکه آزمایشی (Testnet) خود راه‌اندازی کرده است که در آن کاربران می‌توانند با مشارکت در فعالیت‌های مختلف مانند اجرای نود، امتیاز کسب کنند؛ انتظار می‌رود این امتیازها پس از راه‌اندازی شبکه اصلی، به توکن NEXUS$ تبدیل شوند.

D3

پروژه دی تری (D3) با هدف انقلابی در صنعت نام‌های دامنه اینترنتی و ایجاد مفهومی به نام «DomainFi» (امور مالی دامنه) پا به عرصه گذاشته است. این پروژه قصد دارد دامنه‌های سنتی وب ۲.۰ (مانند com ,.net.) را به دارایی‌های توکنیزه شده در وب ۳.۰ تبدیل کند و از این طریق، امکانات جدیدی مانند وام‌دهی، اجاره و مالکیت کسری دامنه‌ها را فراهم سازد. D3

 که با جذب سرمایه ۳۰ میلیون دلاری از سرمایه‌گذاران بزرگی همچون Paradigm و Coinbase Ventures حمایت می‌شود، کمپین‌ها و تسک‌های مختلفی را بر روی پلتفرم‌هایی مانند Galxe و شبکه آزمایشی Doma Protocol راه‌اندازی کرده است تا به کاربران اولیه و مشارکت‌کنندگان در اکوسیستم خود پاداش دهد و همین موضوع، انتظارات را برای یک ایردراپ بزرگ بسیار بالا برده است.

امنیت در ایردراپ: چگونه در دام کلاهبرداران نیفتیم؟

دنیای ایردراپ‌ها با وجود فرصت‌های جذاب، متاسفانه پر از تله‌ها و خطرات امنیتی است. کلاهبرداران از هیجان کاربران برای دریافت ارز دیجیتال رایگان سوءاستفاده کرده و با ایجاد کمپین‌های جعلی، به دنبال سرقت دارایی‌ها یا اطلاعات شخصی آن‌ها هستند. بنابراین، مهم‌ترین مهارتی که هر شکارچی ایردراپ باید کسب کند، توانایی تشخیص پروژه‌های معتبر از کلاهبرداری‌هاست. هوشیاری و رعایت اصول امنیتی، تنها راه برای محافظت از شما در این مسیر است.

به یاد داشته باشید که یک قانون طلایی در دنیای کریپتو وجود دارد: هرگز کلید خصوصی یا عبارت بازیابی خود را با کسی به اشتراک نگذارید. هیچ پروژه معتبری تحت هیچ شرایطی این اطلاعات را از شما درخواست نخواهد کرد. اکثر کلاهبرداری‌ها بر پایه فریب کاربر برای دریافت همین اطلاعات حساس بنا شده‌اند. در ادامه، به معرفی رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری در ایردراپ‌ها و نکات کلیدی برای شناسایی و دوری از آن‌ها می‌پردازیم.

ایردراپ‌های جعلی و کلاهبرداری فیشینگ (Phishing)

این رایج‌ترین نوع کلاهبرداری است. کلاهبرداران با ساخت وب‌سایت‌ها یا اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی جعلی که بسیار شبیه به پروژه اصلی هستند، شما را فریب می‌دهند تا کیف پول خود را به یک پلتفرم مخرب متصل کنید. به محض اتصال و تایید تراکنش، آن‌ها به دارایی‌های شما دسترسی پیدا کرده و کیف پولتان را خالی می‌کنند. همیشه آدرس وب‌سایت را به دقت بررسی کرده و از طریق لینک‌های رسمی که در کانال‌های معتبر پروژه (مانند دیسکورد) اعلام می‌شود، وارد شوید.

درخواست کلید خصوصی یا عبارت بازیابی

یکی دیگر از روش‌های مرسوم، ارسال پیام‌های مستقیم یا ایمیل‌هایی است که ادعا می‌کنند از طرف پشتیبانی پروژه هستند و برای رفع یک مشکل یا تایید واجد شرایط بودن شما، نیاز به عبارت بازیابی‌تان دارند. همانطور که تاکید شد، این یک خط قرمز مطلق است. هیچ فرد یا نهادی در دنیای کریپتو به این اطلاعات نیاز ندارد. هر درخواستی برای دریافت این اطلاعات، قطعاً یک کلاهبرداری است و باید فوراً آن را نادیده گرفته و گزارش دهید.

راگ پول (Rug Pull)

در این سناریو، یک پروژه با وعده‌های بزرگ و برگزاری یک ایردراپ به ظاهر معتبر، هیجان زیادی ایجاد می‌کند. پس از اینکه کاربران توکن‌های ایردراپ را دریافت کرده و حتی ممکن است برای خرید مقادیر بیشتری از آن سرمایه‌گذاری کنند، تیم پروژه به صورت ناگهانی تمام نقدینگی را از استخرها خارج کرده و با پول کاربران ناپدید می‌شود. برای جلوگیری از این خطر، همیشه درباره تیم پروژه، سابقه آن‌ها و پایداری بلندمدت پروژه تحقیق کنید.

ایردراپ‌های «گرد و غبار» (Dusting Attack)

گاهی اوقات ممکن است مقدار بسیار ناچیزی از یک توکن ناشناس به صورت خودکار به کیف پول شما واریز شود. این یک نوع حمله به نام «داستینگ» است. هدف هکرها از این کار، ردیابی تراکنش‌های شما برای شکستن حریم خصوصی و شناسایی هویت شماست. بهترین کار این است که این توکن‌های ناشناس را نادیده گرفته و هرگز با آن‌ها تعامل (ارسال یا سواپ) نکنید تا امنیت خود را حفظ نمایید.

آندری کرونیه (خالق Yearn Finance):

بیشتر ایردراپ‌ها در نهایت به فروش فوری ختم می‌شوند، اما تعداد کمی از آنها می‌توانند هسته یک جامعه واقعی را شکل دهند.

بزرگترین ایردراپ‌های تاریخ (نمونه‌های موفق)

با وجود تمام ریسک‌ها و کلاهبرداری‌ها، دلیل اصلی محبوبیت ایردراپ‌ها، پتانسیل کسب سود قابل توجه از طریق نمونه‌های موفق تاریخی است. در حالی که بسیاری از ایردراپ‌ها ممکن است ارزش چندانی پیدا نکنند، برخی از آن‌ها پاداش‌های بسیار ارزشمندی را به کاربران اولیه خود اهدا کرده‌اند. این ایردراپ‌های افسانه‌ای نه تنها به شناخته شدن پروژه‌ها کمک کردند، بلکه به عنوان یک کاتالیزور برای جلب توجه بیشتر به استراتژی شکار ایردراپ عمل کردند.

بررسی این نمونه‌های موفق به ما نشان می‌دهد که چگونه مشارکت زودهنگام و فعال در یک اکوسیستم می‌تواند منجر به دریافت پاداش‌های غیرمنتظره و قابل توجهی شود. این ایردراپ‌ها اغلب به کاربرانی تعلق گرفته‌اند که واقعاً از یک پلتفرم استفاده کرده و به رشد آن کمک کرده‌اند. در ادامه، به چند مورد از مشهورترین و تاثیرگذارترین ایردراپ‌هایی که در تاریخ ارزهای دیجیتال ثبت شده‌اند، نگاهی می‌اندازیم.

ایردراپ یونی سواپ (Uniswap)

شاید بتوان گفت که ایردراپ صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ در سال ۲۰۲۰، نقطه عطفی برای دنیای ایردراپ‌ها بود. در این رویداد، به هر آدرس کیف پولی که قبل از یک تاریخ مشخص با این پلتفرم تعامل داشت، ۴۰۰ توکن حاکمیتی UNI اهدا شد. این توکن‌ها در اوج قیمت خود ارزشی بیش از ۱۶,۰۰۰ دلار پیدا کردند و به یکی از سودآورترین ایردراپ‌های تاریخ تبدیل شدند و مفهوم پاداش به کاربران اولیه را متحول کردند.

ایردراپ آربیتروم (Arbitrum)

در سال ۲۰۲۳، شبکه لایه دوم آربیتروم یکی از مورد انتظارترین ایردراپ‌های سال‌های اخیر را برگزار کرد. در این رویداد، بر اساس یک سیستم امتیازدهی پیچیده که فعالیت کاربران در شبکه را می‌سنجید، به صدها هزار آدرس واجد شرایط، توکن‌های ARB اهدا شد. این ایردراپ به دلیل مقیاس بزرگ و پاداش قابل توجهی که به کاربران فعال خود داد، نمونه‌ای موفق از نحوه توزیع حاکمیت در یک اکوسیستم غیرمتمرکز بود.

سایر نمونه‌های برجسته

علاوه بر موارد فوق، ایردراپ‌های موفق دیگری نیز وجود داشته‌اند که هر کدام در زمان خود سروصدای زیادی به پا کردند. پروژه‌هایی مانند اتریوم نیم سرویس (ENS) که به دارندگان دامنه‌های .eth توکن اهدا کرد، آپتیمیزم (Optimism) که یکی دیگر از شبکه‌های لایه دوم بود و ایپ کوین (ApeCoin) که به دارندگان NFT های مجموعه Bored Ape Yacht Club تعلق گرفت، همگی نمونه‌هایی از قدرت و تنوع ایردراپ‌ها در پاداش دادن به جامعه خود هستند.

مزایا و ریسک‌های شرکت در ایردراپ

مانند هر فعالیت دیگری در دنیای پرنوسان ارزهای دیجیتال، شرکت در ایردراپ‌ها نیز با مجموعه‌ای از فرصت‌ها و خطرات همراه است. در حالی که پتانسیل دریافت ارز دیجیتال رایگان بسیار وسوسه‌انگیز است، مهم است که با دیدی واقع‌بینانه به این فضا نگاه کنیم و از ریسک‌های موجود نیز آگاه باشیم. درک این دو روی سکه به شما کمک می‌کند تا با انتظارات منطقی وارد این حوزه شوید و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.

در ادامه، به صورت شفاف و بی‌طرفانه به بررسی مزایای اصلی که کاربران را به سمت ایردراپ‌ها جذب می‌کند و همچنین ریسک‌ها و چالش‌هایی که ممکن است در این مسیر با آن‌ها روبرو شوند، می‌پردازیم. این دیدگاه متوازن به شما کمک می‌کند تا استراتژی خود را برای فعالیت در این حوزه بهتر تنظیم کنید و با آگاهی کامل از فرصت‌ها استفاده کرده و از خطرات دوری کنید.

مزایای ایردراپ

واضح‌ترین مزیت شرکت در ایردراپ‌ها، پتانسیل دریافت ارز دیجیتال بدون سرمایه‌گذاری اولیه است. این فرصت به شما اجازه می‌دهد تا سبد سرمایه‌گذاری خود را بدون هیچ هزینه مالی تنوع ببخشید و از همان ابتدا در یک پروژه جدید سهیم شوید. علاوه بر این، ایردراپ‌ها به شما دسترسی زودهنگام به پروژه‌های جدید و نوآورانه را می‌دهند و به شما کمک می‌کنند تا قبل از دیگران با روندهای جدید بازار آشنا شوید. این فرآیند می‌تواند یک تجربه یادگیری ارزشمند در مورد نحوه کارکرد اکوسیستم‌های مختلف باشد.

ریسک‌ها و چالش‌های ایردراپ

مهم‌ترین ریسک در این فضا، وجود ایردراپ‌های کلاهبرداری است که با هدف سرقت دارایی‌ها یا اطلاعات شخصی شما طراحی شده‌اند. علاوه بر این، هیچ تضمینی وجود ندارد که توکن‌هایی که دریافت می‌کنید، در آینده ارزش پیدا کنند و بسیاری از آن‌ها ممکن است هرگز به قیمت قابل توجهی نرسند. همچنین، گاهی اوقات ممکن است با وجود فعالیت شما، اصلاً ایردراپی در کار نباشد و تمام زمان و هزینه‌ای که برای کارمزدها صرف کرده‌اید، به نتیجه نرسد. برای کاربران ایرانی، ریسک تحریم‌ها و محدودیت دسترسی به برخی پلتفرم‌ها نیز یکی دیگر از چالش‌های موجود است.

سوالات متداول (FAQ)

ایردراپ چیست؟

ایردراپ یک استراتژی بازاریابی است که در آن، یک پروژه ارز دیجیتال، توکن‌های خود را به صورت رایگان در میان تعداد زیادی از کاربران توزیع می‌کند. هدف اصلی این کار، افزایش آگاهی از برند، ایجاد یک جامعه اولیه و توزیع گسترده توکن‌هاست.

آیا ایردراپ‌ها واقعاً رایگان هستند؟

بله، دریافت خود توکن‌ها رایگان است و شما پولی برای آن پرداخت نمی‌کنید. با این حال، برای شرکت در برخی ایردراپ‌ها یا برای «کلیم کردن» (مطالبه) توکن‌ها، ممکن است نیاز به پرداخت هزینه تراکنش شبکه (کارمزد یا Gas Fee) داشته باشید که معمولاً مبلغ ناچیزی است.

هدف اصلی از برگزاری ایردراپ چیست؟

پروژه‌ها اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند، از جمله: افزایش آگاهی و ایجاد هیجان در بازار، توزیع عادلانه توکن‌ها برای جلوگیری از تمرکز گرایی، پاداش دادن به کاربران وفادار و اولیه، و تشویق کاربران برای تست و تعامل با پلتفرم.

چگونه می‌توانم از ایردراپ‌های جدید مطلع شوم؟

بهترین راه‌ها برای پیدا کردن ایردراپ‌های جدید شامل دنبال کردن اکانت‌های معتبر در توییتر (X)، عضویت در سرورهای دیسکورد و کانال‌های تلگرامی مختص ایردراپ، و استفاده از وب‌سایت‌های مرجع و پلتفرم‌های تخصصی معرفی ایردراپ است.

امن‌ترین راه برای شرکت در ایردراپ چیست؟

مهم‌ترین نکته امنیتی این است که هرگز کلید خصوصی یا عبارت بازیابی کیف پول خود را با کسی به اشتراک نگذارید. همیشه از وب‌سایت‌های رسمی پروژه برای کلیم کردن توکن‌ها استفاده کنید و مراقب لینک‌های فیشینگ و اکانت‌های جعلی در شبکه‌های اجتماعی باشید.

بزرگترین ایردراپ تاریخ کدام بوده است؟

هرچند تعیین «بزرگترین» دشوار است، اما ایردراپ صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap) در سال ۲۰۲۰ یکی از معروف‌ترین و سودآورترین‌ها بود که به هر کاربر واجد شرایط ۴۰۰ توکن UNI اهدا کرد و ارزش آن در مقطعی به بیش از ۱۶,۰۰۰ دلار رسید.

تفاوت ایردراپ توکن (Token) و کوین (Coin) چیست؟

کوین (Coin) ارز دیجیتال بومی یک بلاکچین مستقل است (مانند بیت‌کوین یا اتریوم). در مقابل، توکن (Token) بر بستر یک بلاکچین موجود (مانند اتریوم) ساخته می‌شود. اکثر ایردراپ‌ها شامل توزیع توکن هستند، زیرا توسط پروژه‌های جدیدی که هنوز بلاکچین مستقل خود را ندارند، برگزار می‌شوند.

چرا برای شرکت در برخی ایردراپ‌ها باید در تست‌نت (Testnet) فعالیت کنم؟

تست‌نت یا شبکه آزمایشی، نسخه‌ای از پلتفرم است که با توکن‌های آزمایشی و بی‌ارزش کار می‌کند. پروژه‌ها از کاربران می‌خواهند در تست‌نت فعالیت کنند تا بتوانند پلتفرم خود را قبل از عرضه رسمی، در مقیاس بزرگ آزمایش کرده، باگ‌ها و مشکلات آن را پیدا و برطرف کنند. آن‌ها در ازای این کمک، به کاربران فعال در تست‌نت، ایردراپ اهدا می‌کنند.

آیا می‌توانم با چندین کیف پول در یک ایردراپ شرکت کنم؟

هرچند این کار از نظر فنی ممکن است، اما اکثر پروژه‌های بزرگ برای جلوگیری از این نوع فعالیت که به آن «حمله سیبل» (Sybil Attack) گفته می‌شود، از الگوریتم‌های پیچیده‌ای برای شناسایی کاربران واقعی استفاده می‌کنند. آن‌ها به دنبال پاداش دادن به مشارکت‌کنندگان واقعی هستند و ممکن است آدرس‌هایی را که صرفاً برای دریافت ایردراپ بیشتر ساخته شده‌اند، از لیست خود حذف کنند.

منظور از راگ پول (Rug Pull) در ایردراپ چیست؟

راگ پول نوعی کلاهبرداری است که در آن، تیم یک پروژه پس از جذب سرمایه یا توزیع توکن‌ها و ایجاد هیجان اولیه، به صورت ناگهانی تمام نقدینگی پروژه را خارج کرده و با پول سرمایه‌گذاران ناپدید می‌شود و ارزش توکن را به صفر می‌رساند.

منظور از اسنپ‌شات (Snapshot) در ایردراپ چیست؟

اسنپ‌شات به فرآیند «عکس‌برداری» از وضعیت یک بلاکچین در یک تاریخ و بلاک مشخص گفته می‌شود. پروژه‌ها از این روش برای شناسایی تمام آدرس‌های کیف پولی که در آن لحظه خاص، واجد شرایط دریافت ایردراپ بوده‌اند (مثلاً هولدرهای یک توکن خاص)، استفاده می‌کنند.

عمران قدبیگی

مقالات مرتبط

متاورس چیست؟ راهنمای کامل ورود به آینده اینترنت

آیا تاکنون جهانی را تصور کرده‌اید که در آن مرز میان دنیای…

1404/07/14

ترید چیست؟ راهنمای کامل معامله‌گری در بازارهای مالی ایران و جهان

ترید در ساده‌ترین تعریف به معنای خرید و فروش دارایی‌ها با هدف…

1404/07/02

وب ۳ چیست؟ راهنمای کامل نسل سوم اینترنت از مبتدی تا پیشرفته

اینترنت در آستانه یک دگرگونی بنیادین قرار دارد که فراتر از یک…

1404/07/02

دیدگاهتان را بنویسید

فهرست محتوا

فهرست محتوا